Jeśli zapada przeciwko nam wyrok, który zobowiązuje nas do zapłaty jakiejkolwiek sumy pieniężnej, np. alimentów, to niezależnie od tego czy płacimy je dobrowolnie i regularnie, stajemy się dłużnikami.
Oznacza to, że wierzyciel ma prawo od razu bez żadnego wezwania przekazać sprawę do komornika, który rozpocznie egzekucję komorniczą. Jeśli wyrok zasądza alimenty, wierzyciel może wysłać go do pracodawcy, który bez zgody dłużnika będzie potrącał alimenty z jego wynagrodzenia. Oznacza to zatem, że podstawą do potrącenia w tym przypadku są m.in. prawomocne orzeczenia i ugody sądowe, akty egzekucyjne zaopatrzone w klauzulę wykonalności lub decyzje administracyjne o charakterze egzekucyjnym wydane na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji,
Pozostałe kwoty, czyli sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia - potrąca się w trybie postępowania egzekucyjnego na podstawie wniosku komornika po przedstawieniu tytułu wykonawczego.
W określonych przypadkach – już poza potrącaniem zasądzonych przez sąd świadczeń, potrąca się zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi w celu realizacji określonych zadań wynikających ze stosunku pracy oraz kary pieniężne z tytułu odpowiedzialności porządkowej pracowników.
Potrącić bez zgody pracownika można jedynie te należności, o których pisałam powyżej.
Przepisy określają zasady oraz tryb dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę należności na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych, z pominięciem stosowania sądowego lub administracyjnego postępowania egzekucyjnego.
Pracodawca ma obowiązek dokonania potrąceń z wynagrodzenia za pracę - w ramach wspomnianego trybu uproszczonego - w celu zaspokojenia świadczeń alimentacyjnych. Jest to obowiązek pracodawcy, z którego musi się on wywiązać bez względu na swoją wolę czy interes.
Warunkiem dokonania potrąceń, o których mowa, jest wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego.
Uproszczony (bezegzekucyjny) tryb potrąceń nie podlega zastosowaniu - dotyczy to przypadków, gdy:
- świadczenia alimentacyjne mają być potrącane na rzecz kilku wierzycieli, a łączna suma, która może być potrącona, nie wystarcza na pełne pokrycie wszystkich należności alimentacyjnych,
- wynagrodzenie za pracę zostało zajęte w trybie egzekucji sądowej lub administracyjnej.
Potrącenia mogą być dokonywane w następujących granicach:
- w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych - do wysokości 3/5 wynagrodzenia,
- w przypadku egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych - do wysokości 1/2 wynagrodzenia.
Podobne ograniczenia przewidziano w przypadku zbiegu potrąceń z różnych tytułów prawnych - w konsekwencji tego:
- potrącenia obejmujące sumy egzekwowane na podstawie tytułów wykonawczych przeznaczone na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne oraz kwoty zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi - nie mogą łącznie przekraczać 1/2 wynagrodzenia,
- potrącenia, o których wyżej mowa, łącznie z potrąceniami obejmującymi kwoty egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych - nie mogą w sumie przekraczać 3/5 wynagrodzenia.
Kary pieniężne podlegają potrąceniu w granicach określonych w art.108 kp ., czyli kara pieniężna za jedno przekroczenie oraz za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać 1/10 wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty po dokonaniu pozostałych potrąceń.
UWAGA: W przypadku potrącania sum na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych niektóre składniki płacowe podlegają egzekucji do pełnej wysokości. Do tych składników należą:
- nagrody z zakładowego funduszu nagród,
- dodatkowego wynagrodzenia rocznego - czyli świadczenia pieniężnego przysługującego na podstawie przepisów ustawy z dnia 12.12.1997 r. (Dz.U. z 2013 r., poz. 1144 o dodatkowym wynagrodzeniu pracowników sfery budżetowej),
- należności przysługujących pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej.
Przy potrąceniach z wynagrodzenia dokonanych w miesiącu, w którym pracownikowi są wypłacane składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy dłuższe niż 1 miesiąc (np. różnego rodzaju dodatki przysługujące z tytułu spełnienia określonych warunków, premie należne w okresach półrocznych lub kwartalnych) - za podstawę przyjmuje się łączną kwotę wynagrodzenia uwzględniającą wspomniane składniki.
Potrącenia z wynagrodzenia dokonywane za zgodą pracownika
Po odliczeniu należności ubezpieczeniowych i podatkowych oraz kwot wypłaconych pracownikowi za czas nieobecności w pracy, za który wynagrodzenie nie przysługiwało, a także po potrąceniach, które nie wymagają zgody pracownika) - można dokonać potrąceń, przy których niezbędna jest pisemna akceptacja pracownika.
Należności inne niż świadczenia alimentacyjne i niealimentacyjne, zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi i kary pieniężne oraz kwoty wypłacone pracownikowi w poprzednim terminie płatności za czas, za który nie zachował on prawa do wynagrodzenia mogą być po-trącane z wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie.
W przypadku potrąceń dokonywanych za pisemną zgodą pracownika wprowadzono ograniczenia gwarantujące pracownikowi określone kwoty - pozostawione do dyspozycji po potrąceniach. Aktualne kwoty graniczne, obowiązujące w 2014 r. podano poniżej w tabeli. Kwoty te obliczono z uwzględnieniem podstawowych kosztów uzyskania przychodu. Ponadto wspomniane limity zróżnicowano w zależności od tego, czy pracownik złożył formularz PIT-2, czy też nie.
|
Wyszczególnienie
|
|
Lp.
|
Rodzaj należności podlegającej potrąceniu
|
Kwota wynagrodzenia wolna od potrąceń
|
|
1
|
Należności na rzecz pracodawcy
|
Minimalne wynagrodzenie za pracę, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. W 2014 r. kwota wynagrodzenia wolna od potrąceń wynosi 1237,20 zł lub 1242,20 zł (w przypadku złożenia PIT-2)
|
|
2
|
Należności inne niż określone w Lp. 1
|
80% kwoty określonej w Lp. 1. W 2014 r. kwota wynagrodzenia wolna od potrąceń wynosi 989,76 zł lub 993,76 (w przypadku złożenia PIT-2)
|
Kwoty wynagrodzenia wolne od potrąceń dokonywanych bez zgody pracownika
Przepisy k.p. zawierają regulacje pełniące funkcję ochronną w odniesieniu do wynagrodzenia w przypadku potrąceń dokonywanych bez zgody pracownika. Poniżej w tabeli wymieniono kwoty wolne od potrąceń w wysokościach obowiązujących w 2014 r. Obliczając wspomniane limity przyjęto podstawowe koszty uzyskania przychodu. Różnice w wysokości podanych kwot wynikają z faktu złożenia bądź niezłożenia formularza PIT-2.
|
Wyszczególnienie
|
|
Lp.
|
Rodzaj potrącanej należności
|
Kwota wynagrodzenia wolna od potrąceń
|
|
1
|
Suma egzekwowana na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne
|
Minimalne wynagrodzenie za pracę przysługujące pracownikowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. W 2014 r. kwota wolna od potrąceń wynosi 1237,20 zł lub 1242,20 zł (w przypadku złożenia PIT-2)
|
|
2
|
Zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi
|
75% wynagrodzenia, o którym mowa w Lp. 1. W 2014 r. kwota wolna od potrąceń wynosi 927,90 zł lub 931,65 zł (w przypadku złożenia PIT-2)
|
|
3
|
Kary pieniężne przewidziane w art. 108 k.p.
|
90% wynagrodzenia, o którym mowa w Lp. 1. W 2014 r. kwota wolna od potrąceń wynosi 1223,48 zł lub 1117,98 zł (w przypadku złożenia PIT-2)
|
Kwoty, które zamieszczono w powyższej tabeli należy - w stosunku do pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu - proporcjonalnie zmniejszyć.
W odniesieniu do potrącania sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych nie przewidziano limitów kwot wynagrodzenia, do których można dokonać potrąceń. Oznacza to, że w przypadku świadczeń alimentacyjnych dopuszczalne jest potrącenie do 3/5 wynagrodzenia, niezależnie od tego, jaka kwota pozostała po tej czynności.
Dokonywanie bezpodstawnych potrąceń z wynagrodzenia za pracę stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracowniczym i jest objęte odpowiedzialnością kodeksową. Czyn ten jest zagrożony karą grzywny. Grzywna może być wymierzona w kwocie nie niższej niż 1 000 zł i nie wyższej niż 30 000 zł.
*Tabelki zostały opracowane przez portal biliotekakp.pl
