Biblioteka / Forum Pokrzywdzonych Przez Państwo

   Dostęp do informacji publicznej do instytucja dość nowa w polskim prawie.  Informacją publiczną jest każda informacja o sprawach publicznych, na przykład ilość zatrudnionych urzędników, cały proces legislacyjny. W ramach dostępu do informacji publicznej można zwrócić się do urzędu o wydanie kopii jednej bądź wielu decyzji (oczywiście bez danych osobowych osób, którym te decyzje wydano). Składając wniosek o udostępnienie informacji publicznej można dopytywać o działania organów, zarobki urzędników, finanse administracji rządowej czy samorządowej, kary dyscyplinarne urzędników itp.

   Udostępnieniu podlega informacja publiczna, w szczególności o:

1. trybie działania władz publicznych i ich jednostek organizacyjnych,
2. trybie działania państwowych osób prawnych i osób prawnych samorządu terytorialnego w zakresie wykonywania zadań publicznych i ich działalności w ramach gospodarki budżetowej i pozabudżetowej,
3. sposobach stanowienia aktów publicznoprawnych,
4. sposobach przyjmowania i załatwiania spraw,
5. stanie przyjmowanych spraw, kolejności ich załatwiania lub rozstrzygania,
6. prowadzonych rejestrach, ewidencjach i archiwach oraz o sposobach i zasadach udostępniania danych w nich zawartych,
7. naborze kandydatów do zatrudnienia na wolne stanowiska, w zakresie określonym w przepisach odrębnych,
8. konkursie na wyższe stanowisko w służbie cywilnej, w zakresie określonym w przepisach odrębnych,

   Tak naprawdę zastosowanie tej instytucji jest bardzo szerokie - powyżej podano tylko niektóre jej przykłady. Generalnie informacji publicznej mogą udzielać tylko organy, które ją posiadają, i tylko organy administracji państwowej lub samorządu gospodarczego lub zawodowego, niektóre związki zawodowe, sądy itp.

   Prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienia do:

1. uzyskania informacji publicznej, w tym uzyskania informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego,
2. wglądu do dokumentów urzędowych,
3. dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów np. sesji rady gminy.

   Strona może także uzyskać informację przetworzoną, ale tylko wtedy gdy wykaże, że jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego. Informacja przetworzona to taka, która polega na stworzeniu nowej informacji z danych, które urzędy już posiadają i wymaga zaangażowania sporych nakładów pracy.

   Wniosek o udostępnienie informacji publicznej dotyczy informacji przetworzonej wtedy, gdy dla jego realizacji urząd nie tylko wyszukuje w posiadanych zasobach odpowiednie informacje, lecz na podstawie posiadanych (a następnie wyszukanych) informacji sporządza inny dokument, do którego wytworzenia potrzebne jest dokonanie analizy posiadanych informacji wg kryteriów wskazanych przez wnioskodawcę, wyciągnięcie z nich odpowiednich wniosków itp. Nie jest więc przetworzeniem zwyczajne sporządzenie spisu wyszukanych dokumentów urzędowych (decyzji, postanowień), szczególnie gdy jest on sporządzony jedynie w celu ułatwienia przygotowania przez organ żądanej informacji, a jest nim np. przedstawienie tendencji w orzecznictwie danego organu na podstawie analizy wydawanych przez niego aktów administracyjnych.

   Zdarza się, że organy nie chcą wydać informacji twierdząc, że jest to informacja przetworzona. W takiej sytuacji w skardze do WSA należy wykazać, że udzielenie informacji we wnioskowanym przez nas zakresie nie wymaga takich czynności, które powodują, że to jest informacja przetworzona. Orzecznictwo w tej materii jest korzystne dla obywateli.

   Organy powinien do miesiąca udzielić informacji publicznej. Jeśli organ odmówi udzielenia informacji, to musi w tym zakresie wydać decyzję, na którą przysługuje odwołanie. Jeśli odwołanie nie zostanie uwzględnione, to strona ma prawo złożyć skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego.